Eline van der Stoep/ Yodit Araia, Denise Sluiter, Vicky Louwen, Najoua Boutaybi, Ilse Klouwen,
Bianca de Jong, Joanne Hogendoorn en Irina ten Klooster (voorzitter)
Dat ons vak continue in verandering is, is ook afgelopen jaar weer gebleken. Een goed voorbeeld is de Wet Zorg en Dwang, waar wij per 1 januari 2020 mee moeten werken. Ook onze opleiding zal met de tijd mee moeten gaan. Als AIOS willen wij onderwijs dat ondersteunt in onze ontwikkeling tot kundige en vooruitstrevende specialisten ouderengeneeskunde. Om te blijven zorgen dat onze wensen ten aanzien van het onderwijs aansluiten bij onze behoeften heeft de opleiding de input van de AIOS nodig.
Uit elk opleidingsjaar nemen er een of twee AIOS deel aan de jaarvertegenwoordiging. Wij vormen de schakel tussen de AIOS en de vormgevers van de opleiding en proberen elk jaar zo goed mogelijk de AIOS te vertegenwoordigen. Wij inventariseren wat er in de verschillende groepen AIOS speelt. Dit gaat onder andere over wensen en knelpunten in het onderwijs, de organisatiestructuur en communicatie. Dit wordt door ons aangekaart in een 6 wekelijks overleg met het hoofd van de opleiding. Wij denken mee over oplossingen en zetten ons in voor verbetering van de kwaliteit van de opleiding.
Vanuit de JVT nemen twee AIOS deel aan de landelijke onderwijscommissie van VASON. Deze commissie heeft als doel om de landelijke onderwijsprogramma’s te vervolgen en evalueren, het inzichtelijk maken van de overeenkomsten en verschillen in de drie opleidingsinstituten en het bespreken van landelijke onderwerpen. Zo is er bijvoorbeeld voor alle opleidingsinstituten in 2019 een nieuwe verrichtingenlijst ingegaan.
In 2019 zijn diverse onderwerpen aan bod gekomen. Zo is de vloeiende start van de nieuwe AIOS geëvalueerd nadat knelpunten zijn aangepakt en heeft evaluatie van het WLO onderwijs ertoe geleid dat een vaste WLO mentor is aangesteld. Er bleken veel onduidelijkheden te zijn over aanvraag en regelgeving ten aanzien van vrijstellingen en verkortingen. Hierop hebben wij een lijst met antwoorden op veelgestelde vragen opgesteld met een bijbehorende checklist. Om inzichtelijk te maken wat er binnen de JVT besproken is worden de notulen sinds vorig jaar op blackboard geplaatst (zie course algemene informatie, organisatie opleiding, JVT notulen).
Toch zijn er volgens ons nog diverse verbeterslagen te maken in 2020. Een terugkerend punt blijft de frequentie van het onderwijs: er is teveel uitval van onderwijsdagen. Ook is er onduidelijkheid over de planning en inhoud van het lijnonderwijs en vooral het communicatie-onderwijs. Verbetering is reeds toegezegd, maar het blijft voor ons een belangrijk aandachtspunt. Om daadkrachtiger te kunnen overleggen is afgesproken vaker stafleden uit te nodigen die betrokken zijn bij de geagendeerde onderwerpen. Daarnaast is afgesproken om te starten met een nieuwsbrief vanuit SOOL, om de AIOS op de hoogte te houden van alle ontwikkelingen binnen de opleiding en de ontwikkeling van het onderwijs. Wij zien de eerste nieuwsbrief graag tegemoet.
Tot slot hebben we sinds dit jaar ook een eigen email adres waardoor we makkelijker te bereiken zijn voor vragen, suggesties of opmerkingen. Laat vooral je stem horen via JVTsool@lumc.nl, zo kunnen wij onze taak als JVT beter vervullen. In 2020 hopen we het onderwijs nog een stapje hoger te kunnen brengen.
Een AIOTO-traject is een rijke leeromgeving
Maaike Scheffers-Barnhoorn
Eén van de aandachtsgebieden binnen de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde is de wetenschappelijke vorming. Termen als CAT en PICO, refereren en het wetenschappelijk leeronderzoek zijn inmiddels al aardig ingeburgerd. Naast deze verplichte (toets)onderdelen, is het sinds 2011 mogelijk om de opleiding te combineren met een promotietraject. Leiden heeft inmiddels acht AIOTO-SO’s (artsen in opleiding tot onderzoeker – specialist ouderengeneeskunde), waarvan twee de opleiding hebben voltooid en binnenkort hun promotie afronden. Zelf ben ik in 2015 gestart met mijn promotieonderzoek.
Een promotietraject is (gelukkig!) veel meer dan alleen statistiek ‘bedrijven’ en artikelen schrijven, iets wat wellicht een eerste associatie zal zijn met ‘de wetenschap’. Ik heb ervaren dat in het proces van wetenschappelijke kennis vergaren en delen, je uitgedaagd wordt jezelf te ontwikkelen binnen de diverse (beroeps)competenties, al zij het net weer vanuit een ander perspectief dan in de klinische praktijk.
In de FIT-HIP studie onderzochten wij of gerichte behandeling van valangst in de geriatrische revalidatiezorg leidt tot een beter (fysiek) herstel bij patiënten met een heupfractuur. Deze klinische trial werd verricht met medewerking van negen organisaties vanuit het Universitair Netwerk voor de Care sector – Zuid-Holland (UNC-ZH). Het was inspirerend om met zoveel bevlogen zorgprofessionals te mogen samenwerken gedurende de trial. Ook bij de interpretatie van de resultaten was deze samenwerking mijns inziens essentieel om een beter inzicht te krijgen in het probleem en handvatten voor de praktijk te kunnen opstellen. Mede ook vanwege het feit dat de resultaten heel anders bleken dan van tevoren werd verwacht.
De (wetenschappelijke) kennis delen is een belangrijk onderdeel in het werk als onderzoeker. Dit kan o.a. door presentaties op (internationale) congressen, maar ook veel dichter bij de dagelijkse praktijk, bijvoorbeeld het scholen van de zorgteams. Afgelopen jaar mocht ik tevens meewerken aan een CME-online interdisciplinaire nascholingscursus over valangst na een heupfractuur. Wat een verrijkende ervaring om dit samen met Bart Beck (GZ-psycholoog; cognitief gedragstherapeut), Nathalie Balaguer (fysiotherapeute) en Wilco Achterberg (hoogleraar institutionele zorg en ouderengeneeskunde) te mogen verzorgen.
De AIOTO-trajecten zijn ooit opgezet om een brug te slaan tussen onderzoek en onderwijs (in de vervolgopleidingen). Het begeleiden van een AIOS ouderengeneeskunde in haar keuzestage wetenschap, was voor mij een van de meest leerzame en inspirerende ervaringen in het kader van persoonlijke ontwikkeling in het ‘teaching’ vak. Je word namelijk gespiegeld - uitgedaagd om kritisch naar je eigen handelen te kijken.
Concluderend: een AIOTO-traject is een rijke leeromgeving waarin je, soms op onverwachte wijze, jezelf mag ontwikkelen in de diverse (beroeps)competenties.
Als AIOTO op werkbezoek in Bergen (Noorwegen):
ouderenzorg tussen de 7 bergen
Paulien van Dam
In oktober 2019 ben ik als AIOTO-SO op werkbezoek geweest in Bergen. Ik heb hier o.a. bezoeken gebracht aan verschillende initiatieven, projecten en verpleeghuizen. Hier een klein kijkje in wat ik zoal ben tegengekomen.
Teatergaten kafé – Engensenteret
Elke donderdagavond vindt er een ‘dementie café’ plaats op de locatie van een dagbestedingscentrum in een verpleeghuis in het centrum van de stad. Dit ‘café’ is bedoeld voor mensen met dementie en hun naasten, maar deze naasten komen ook regelmatig alleen.
Iedereen mag kosteloos binnen lopen zonder aankondiging, erg laagdrempelig. Alleen de koffie en de versnapering worden na afloop voor weinig afgerekend.
Op de avond dat ik het café bezocht waren er 5 vrijwilligers aanwezig; 2 vanuit het Rode Kruis, 2 vanuit de gemeente Bergen en 1 vanuit het nationale dementie platform van Noorwegen, zeer divers dus! De week er op zou een muziektherapeut komen, dus ik werd van harte uitgenodigd om dan weer terug te komen. De muziektherapeute vermaakte de groep een uur lang. Vooral de eerste liederen, speciaal uit Bergen, hebben veel succes en de hele groep doet mee. Er wordt zelfs gedanst!
Voss – ambulant bezoek aan patiënt in verpleeghuis
Met een collega van onze onderzoeksafdeling, die als psychiater werkzaam is voor een psychiatrisch ziekenhuis in Bergen, mag ik mee naar een huisbezoek. Zij doet regelmatig ambulante bezoeken bij ouderen. Meestal is dit in de buurt, maar dit keer is zij gevraagd voor een ambulant bezoek in Voss voor het stellen van een diagnose dementie bij een vrouw verblijvend op een kort verblijf afdeling in een verpleeghuis. Dit betekent 5 kwartier met de trein. In Nederland zien wij deze constructie eigenlijk nooit. Allereerst omdat we daar specialisten ouderengeneeskunde hebben met veel kennis van ouderen. In Noorwegen is dit specialisme niet bekend en is mijn collega de dichtstbijzijnde specialist op dit gebied. Daarnaast is Noorwegen een stuk dunner bevolkt over een veel groter land oppervlak, dus zulke reisafstanden komen regelmatig voor. Na uitgebreide gesprekken met arts, ergotherapeut en zorg, 2 dochters en met patiënte zelf kon een diagnose worden gesteld en konden we beginnen aan de reis terug naar Bergen.
Verpleeghuizen
Het eerste verpleeghuis dat ik heb bezocht is het Røde Kors Sykehjem, een verpleeghuis van het Rode Kruis. Deze organisatie doet in Noorwegen veel voor ouderen. Het verpleeghuis doet vrij klinisch aan en ik begrijp ook van de artsen dat hier regelmatig infusen worden gegeven met bijv. antibiotica en dat er veelal verpleegkundigen werken in de zorg om de specialistische taken op zich te nemen.
Het tweede verpleeghuis dat ik bezoek is Fyllingsdalen. Dit is een relatief nieuw verpleeghuis, met de bijzondere eigenschap dat er (bijna) alleen maar kort verblijf bedden zijn.
Alle verpleeghuizen in en rondom Bergen hebben hetzelfde elektronisch patiënten dossier en worden veelal beheerd door de gemeente. Dit geeft de unieke mogelijkheid om inzicht te kunnen krijgen in een groot aantal patiënteigenschappen, voorschrijfgedrag van artsen, ziektes die zich voordoen etc. in alle verpleeghuizen, die ook weer kunnen worden teruggekoppeld aan de artsen in de verschillende huizen.
Opvallende verschillen in Noorwegen t.o.v. Nederlandse verpleeghuizen:
Andere dokters; in Noorwegen kennen ze geen specialisten ouderengeneeskunde en werken er vooral huisartsen en andere specialisten in de verpleeghuizen. Ook ‘basisartsen’ die willen specialiseren tot huisarts moeten 2 jaar in een verpleeghuis werken. Wel werken deze dokters veelal alleen intramuraal (en komen dus niet vanuit hun praktijk af en toe langs)
Meer kortverblijf afdelingen, maar nog weinig geriatrische revalidatie afdelingen in een verpleeghuis
Minder scheiding tussen psychogeriatrie en somatiek, waardoor de meeste verblijfsafdelingen somatisch worden genoemd, maar hier veel mensen verblijven die cognitieve problemen hebben. Relatief weinig ‘normale’ PG afdelingen zoals wij die kennen.
Helgetun – levensloopbestendige woonplek voor 65+ers
Op een kwartier rijden vanaf Bergen centrum ligt een landgoed waarop 80 jaar geleden een boerderij werd gebouwd en voorzieningen voor gehandicapten kwamen. Niet lang geleden kwam het idee om hier appartementen bij te gaan bouwen voor ouderen die de wens hadden niet alleen oud te worden. Er ontstond een antroposofische leefgemeenschap met 50 appartementen voor mensen van 65 jaar en ouder, waarbij de gedachte was dat zij samen oud zouden worden, en dus opname in een verpleeghuis later kan worden voorkomen. Alle klussen op het terrein doen zij samen, zij eten (minimaal) 1x per week samen, en er is veel aandacht voor muziek – en kunsttherapie. Er is een eigen groentetuin en een soort kas waarin warmte wordt opgevangen om energie op te wekken. Alles in een zeer rustgevende en prachtige omgeving.
Lees mijn hele blog over mijn werkbezoek aan Bergen op https://www.lumc.nl/org/unc-zh/onderzoek/Uitdepraktijk/BlogWerkbezoekBergenNoorwegen/
Voorbereidingen eerste editie van de keuze-stage Cuba Juntos 2019
Els Streefkerk
Waarom samen naar Cuba?
Dat de universiteit van Leiden al jaarlijks aan studenten Cuba-stage aanbiedt, is geen nieuws. Maar waarom heeft eind 2019 SOOL voor het eerst voorbereidingen getroffen om in januari 2020 een interprofessionele keuzestage in Havana te organiseren?
Er wordt de laatste jaren steeds meer samengewerkt in de eerste lijn. Ook de huisartsopleiding en de opleiding specialisme ouderengeneeskunde coöpereren steeds vaker. Daarbij speelt IPO, het zogenaamde Inter-Professioneel Opleiden een steeds grotere rol in het onderwijs van het LUMC; het is duidelijk dat het interprofessioneel leren en samenwerken een extra leereffect heeft.
De tijd was er rijp voor om met een interprofessionele groep naar Cuba te gaan, om daar het zorgsysteem en de ouderenzorg te onderzoeken!
Jentie Kraamer, docent van de module consultatievaardigheden in de eerste lijn, heeft vanuit SOOL, i.s.m. Paul Jonas, (huisartsdocent en cubaganger) en Beatrijs de Leede, onderwijskundige, een eerste editie van de keuze-stage van 3 maanden ontworpen. In december 2019 hebben de deelnemers het zorgsysteem in Nederland onderzocht en knelpunten geformuleerd, met de focus op ouderengeneeskunde. In januari zijn we vertrokken voor een maand naar Cuba. In februari zullen de deelnemers het geleerde in praktijk brengen met een preventie-project en presentaties tijdens het slotsymposium op 20 februari.
Het Cubaanse zorgsysteem in een notendop
Wat wij al in een reeks literatuur en de introductie van Paul Jonas konden leren vóór vertrek, is ondermeer dat Cuba, ondanks veel minder financiële middelen, bijna dezelfde levensverwachting en hetzelfde kindersterftecijfer heeft als Nederland. De gezondheidszorg is er gratis, de huisarts en de wijkverpleegkundige wonen in de buurt waarin zij werken. De huisartspraktijken bestaan bij voorkeur uit 1350 mensen en de nadruk in de zorg ligt op preventie en promotie van gezondheidsvaardigheden.
IPO en focusgroepen
De eerste 17 deelnemers waren al snel bij elkaar gevonden: 7 huisartsen-in-opleiding, 3 specialisten ouderengeneeskunde-in-opleiding, 4 wijk-verpleegkundigen en een diëtist. Zij hebben in november en december een breed aanbod aan inspirerende colleges gevolgd - en natuurlijk een salsa-workshop in de hal van gebouw 3!
Zij zijn in kleine IPO-groepjes elk aan hun vooronderzoek begonnen met verschillende focusonderwerpen: dementie, revalidatie, ‘kijk op de wijk’, public health, voeding, verslaving en polyfarmacie.
Naar Havana
Eenmaal in Havana hebben we colleges gevolgd, veel praktijkbezoeken afgelegd en de artsen van de studiereis Cuba getroffen!
Cuba Juntos is een succes vanaf de eerste minuut: zoveel fijne mensen in één groep, die met veel interesse en enthousiasme samenwerken en elkaar aanvullen! Voor meer informatie: hou Jentie Kraamer in de gaten op LinkedIn!
